Q & A มารยาทบนโต๊ะอาหารของญี่ปุ่น

Q: เวลาคีบอาหารขึ้นมาจากจาน เอาอีกมือนึงรองข้างใต้ได้ไหม

A: เป็นไปได้ก็ไม่ควรทำ เวลากลัวอาหารจะหล่นจากตะเกียบ ควรจะใช้จานแบ่งหรือจานเล็กรองมากกว่า และถ้าเวลากินจากจานหรือชามเล็ก ก็ควรจะใช้มือนึงยกจานชามนั้นขึ้นมาระหว่างกิน เว้นว่าเป็นชามหรือจานขนาดใหญ่ ก็กินทั้งอย่างนั้น ไม่ต้องยกขึ้นมาได้

Q: เอาตะเกียบเอื้อมไปคีบอาหารที่อยู่ในจานที่ไกลมือได้ไหม

A: ไม่ควรทำ ควรจะเอื้อมมือไปหยิบทั้งจานมาใกล้ๆ ตัวก่อน แล้วค่อยตักแบ่งอาหารใส่จานตัวเอง เสร็จแล้วก็ค่อยเอาจานอาหารไปวางที่เดิม และควรระวังว่าอย่าลากจานข้ามโต๊ะ ให้ยกข้ามมา หรือบอกให้คนที่อยู่ใกล้ส่งต่อจะงามกว่า

Q: ต้องทำอย่างไรกับฝาซุป

A: เวลาเปิดฝาซุป ให้วางหงายฝาเอาไว้ด้านขวามือของถ้วย และเมื่อกินเสร็จแล้วก็ให้ปิดฝากลับไปเหมือนตอนที่เขานำมาเสิร์ฟ ไม่ควรหงายฝาใส่ในชามเพราะอาจจะทำให้ชามและฝาเป็นรอยได้

Q: ต้องกินซูชิด้วยมือรึเปล่า

A: คนญี่ปุ่นหลายคนกินซูชิด้วยมือ ไม่ใช้ตะเกียบ แต่ถ้าทางร้านเสิร์ฟพร้อมตะเกียบ ก็สามารถใช้ตะเกียบได้ไม่เป็นไร แต่พยายามคึบอย่าให้ข้าวหล่นแล้วกัน นอกจากนี้ยังมีข้อควรระวังในการกินซูชิอีกนิดหน่อยเช่น
- อย่าราดโชยุลงบนเนื้อปลาโดยตรง แต่ให้รินโชยุใส่ถ้วยโชยุแล้วใช้จิ้มเอา
- อย่าเทโชยุมากเกินไป ให้ค่อยๆ เติมเวลาไม่พอ จะดูงามกว่า
- เวลาจิ้มให้หันด้านเนื้อปลาลงไปที่โชยุ ทำแบบนี้ตัวข้าวก็จะไม่แตกออกเวลาจิ้มด้วย

Q: ต้องส่งเสียงสูดดังๆ เวลากินโซบะจริงหรือ

ปกติแล้วคนญี่ปุ่นไม่เคี้ยวอาหารเสียงดัง ไม่เคี้ยวเปิดปาก เหมือนคนไทยเลย เว้นแต่อาหารประเภทหมี่อย่างโซบุและอุด้งเท่านั้นที่สูดเสียงดังได้ กลับกัน ว่ากันกว่ายิ่งสูดเสียงดังยิ่งแปลว่าอร่อย และยิ่งเป็นการเพิ่มรสชาติให้กับโซบะนั้นๆ ด้วย แต่อย่างไรก็ตาม เวลากินสปาเกตตี้ก็ไม่ควรส่งเสียงดังตามไปด้วยนะ

Q: กินเหลือเป็นอะไรไหม

ญี่ปุ่นไม่มีวัฒนธรรมมารยาทในการกินอาหารเหลือ แต่การกินเหลือก็ไม่ได้จัดเป็นการเสียมารยาทในโต๊ะอาหารของญี่ปุ่น เพียงแต่บางทีอาจจะทำให้คนทำอาหารนั้นคิดมากไปว่า อาหารไม่ถูกปาก ฉะนั้นถ้าเป็นไปได้ให้กินให้หมดจะดีกว่า

Q: มีข้อควรระวังอะไรบ้างในการใช้ตะเกียบ

ตะเกียบเป็นอุปกรณ์หลักที่ใช้ในโต๊ะอาหารของญี่ปุ่น มารยาทในการใช้ตะเกียบจึงมีอยู่ประมาณหนึ่ง เช่น
- อย่าใช้ตะเกียบในการชี้ และอย่างสะบัดตะเกียบไปมาขณะพูด
- ใช้ตะเกียบด้านที่ไม่ได้เอาเข้าปากในการแบ่งอาหารจากจานรวม
- อย่าใช้ตะเกียบปักหรือจิ้มอาหาร ใช้คีบเท่านั้น
- อย่าส่งต่ออาหารจากตะเกียบต่อตะเกียบ เพราะเหมือนการส่งกระดูกในงานศพ
- อย่างไรก็ตาม ถ้าใช่ตะเกียบไม่ได้ก็ขอส้อมมาใช้ได้ ไม่มีปัญหา

Q: มีข้อควรระวังอื่นๆ อีกไหม

ข้อควรระวังเล็กๆ น้อยๆ ก็เช่น
- คนญี่ปุ่นจะพนมมือและพูดว่า Itadakimasu ก่อนทานอาหาร เป็นการแสดงความขอบคุณต่อผู้ทำในทางหนึ่ง
- อย่าโกยอาหารจากจานตรงเข้าปาก ไม่สุภาพมากๆ
- ลองกินอาหารที่ไม่เคยกินดูบ้าง อาหารญี่ปุ่นหน้าตาแปลกแต่อร่อยก็มีมากมาย
- อย่าสั่งน้ำมูกในโต๊ะอาหาร ให้ไปทำในห้องน้ำแทน
- ใช้อีกมือปิดปากขณะใช้ไม้จิ้มฟัน
- หลังกินเสร็จให้พูดว่า Gochisou sama deshita เป็นการแสดงความขอบคุณในมื้ออาหารอร่อยๆ มื้อนี้